Ελλάδα- Τουρκία - η σύγκρουση των υποϊμπεριαλισμών.
Ενάντια στους “άξονες” και την απειλή του πολέμου
Συλλογικό
Τιμή 12 ευρώ, 204 σελίδες
Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, 2020
Bιβλιοκριτική: Λίλιαν Μπουρίτη
Σοσιαλισμός από τα Κάτω Νο139, Μάρτης-Απρίλης 2020
Κυκλοφόρησε από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο η νέα έκδοση “Ελλάδα- Τουρκία η σύγκρουση των υποϊμπεριαλισμών. Ενάντια στους “άξονες” και την απειλή του πολέμου”. Σε μια περίοδο που οι πολεμοκάπηλες φωνές για πιθανή πολεμική εμπλοκή ακούγονται συνεχώς πιο δυνατά είναι ένα πολύτιμο βιβλίο για όλους τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες.
Τα κείμενα που περιλαμβάνει το βιβλίο είναι γραμμένα από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ως σήμερα και έχουν δημοσιευτεί στη Μαμή (το περιοδικό της Οργάνωσης Σοσιαλιστική Επανάσταση από την οποία προέρχεται το ΣΕΚ), και στα έντυπα του ΣΕΚ (την εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη και το περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω).
Ξεκινώντας από τη σημερινή όξυνση των ανταγωνισμών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας με αφορμή τις ΑΟΖ και πηγαίνοντας προς τα πίσω, τα κείμενα του βιβλίου απαντάνε στους παράγοντες που οξύνουν τη σημερινή κρίση και στο ποια χρειάζεται να είναι η απάντηση της αριστεράς για να καταφέρουμε να σταματήσουμε την απειλή του πολέμου. Καταρχάς αποδομούν την κυρίαρχη αφήγηση της εθνικιστικής προπαγάνδας εξηγώντας ότι δεν πρόκειται για μια διαμάχη που χάνεται στα βάθη των αιώνων από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα. Από το 1821 ως το 1922 δεν μας χωρίζει απλά ένας αιώνας, αλλά μια εντελώς διαφορετική περίοδος. “Η μεθοδολογική διαφορά των μαρξιστών...βρίσκεται ακριβώς στη συγκεκριμένη ανάλυση της διαμάχης σαν ιστορικά προσδιορισμένης σε κάθε περίοδο εξετάζοντας τις αλλαγές στην κοινωνική δομή των δύο χωρών και τη σύνδεσή τους με τη δυναμική του διεθνούς περίγυρου” γράφει η Μαρία Στύλλου.
Και τα κείμενα αυτά προχωράνε ακόμα παραπέρα δίνοντας μια ανάλυση που εξηγεί ότι δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα η άποψη ότι η πηγή των προβλημάτων είναι η “τουρκική επιθετικότητα” που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και ότι η Ελλάδα είναι αμυνόμενη, παγίδα στην οποία πέφτουν ακόμα και κομμάτια της Αριστεράς. Η ανάλυση των κειμένων αυτού του βιβλίου λαμβάνοντας υπόψη της την εξέλιξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα και την Τουρκία και τις αλλάγες στον ιμπεριαλισμό, αντιμετωπίζει τον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό σαν αντιδραστικό και από τις δύο πλευρές. Είναι δύο άρχουσες τάξεις που ανταγωνίζονται μεταξύ τους μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανταγωνισμού και αποσταθερόποιησης σε ολόκληρη την περιοχή. “Ο έλεγχος των φυσικών πόρων και της γεωστρατηγικής σημασίας της Ανατολικής Μεσογείου σε συνεργασία με το Ισραήλ είναι μια νέα “Μεγάλη Ιδέα” που αναπτύχθηκε μέσα στον 21ο αιώνα. Όσο αντιδραστικές είναι οι βλέψεις του “Σουλτάνου” Ερντογάν που φτάνουν μέχρι τη Λιβύη, άλλο τόσο τυχοδιωκτικά ιμπεριαλιστικός είναι ο άξονας Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ και οι απαιτήσεις ότι η χάραξη των τριών χωρών αποκλείει την Τουρκία από την Ανατολική Μεσόγειο. Οι ισχυρισμοί ότι οι απαιτήσεις στηρίζονται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας δεν νομιμοποιούν τέτοιες εξορμήσεις. Άλλωστε και η Τουρκία επικαλείται αυτό το Δίκαιο. Στην πραγματικότητα αυτό το Δίκαιο είναι είναι καρπός ρυθμίσεων ανάμεσα στα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα για τον έλεγχο των θαλασσών.” γράφει ο Πάνος Γκαργκάνας.
Όμως πώς μπορούμε να σταματήσουμε την απειλή του πολέμου; Το τρίτο στοιχείο που διαπερνάει τα κείμενα του βιβλίου είναι η επιμονή ότι η λύση θα έρθει από τα κάτω, από τους εργάτες της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου και από τη δική τους δράση. Κυκλοφορούν απόψεις που λένε ότι αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι απόψεις αυτές υποτιμούν τις μάχες που δίνει η τούρκικη εργατική τάξη και παρουσιάζουν τον Ερντογάν παντοδύναμο και την τούρκικη κοινωνία αιχμάλωτη του εθνικισμού ή του ισλαμισμού. Ταυτόχρονα υποτιμούν τον κόσμο στην Ελλάδα και τον παρουσιάζουν σαν να είναι αυθόρμητα “πατριώτης”, ενώ στην πραγματικότητα η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα είναι αυτή που προσπαθεί να πείσει ότι οι από κάτω έχουν κοινά συμφέροντα με τον ελληνικό καπιταλισμό κι ότι πρέπει να υπερασπιστούμε όλοι μαζί την “πατρίδα”.
Τα κείμενα μας βοηθούν να δούμε πίσω από αυτές τις ψεύτικες εικόνες. Τόσο το άρθρο του Νίκου Λούντου όσο και του Ρόνι Μαργκόλις μας θυμίζουν το νικηφόρο αγώνα των απλών ανθρώπων της Τουρκίας που βγήκαν κατά χιλιάδες στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, τα έβαλαν με τα τανκς και κατάφεραν να αποτρέψουν το στρατιωτικό πραξικόπημα τον Ιούλη του 2016. Όσο για το αυθόρμητα “πατριωτικό αίσθημα του ελληνικού λαού” χρειάζεται να θυμηθούμε την αλληλεγγύη μεταξύ των απλών ανθρώπων της Ελλάδας και της Τουρκίας σε κρίσιμες στιγμές. Το καλοκαίρι του 1999 για παράδειγμα η Ελλάδα και η Τουρκία χτυπήθηκαν από σεισμούς. Παρότι είχαν περάσει μόλις 3 χρόνια από τότε που οι δύο άρχουσες τάξεις βρέθηκαν στα πρόθυρα του πολέμου στα Ίμια, αυτό που επικράτησε το 1999 ήταν μαζική αλληλεγγύη και ανθρωπιά κόντρα στους ανταγωνισμούς, στην οποία αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν ακόμα και οι κυβερνήσεις. Κι αν πάμε πιο πίσω μπορούμε να διαβάσουμε σε κείμενο αυτού του βιβλίου τους κοινούς αγώνες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εργατών.
Στην Ελλάδα, αλλά και στην Τουρκία και την Κύπρο, το εργατικό κίνημα έχει μια τεράστια παράδοση αγώνων. Όπως γράφεται σε κείμενο του βιβλίου που δημοσιεύτηκε στη Μαμή στις αρχές του 1984 “Όσοι θεωρούν ότι η ελληνοτουρκική διαμάχη αποτελεί αφορμή για μια συμμαχία του εργατικού κινήματος με το κράτος για λόγους εθνικούς εξυπηρετούν τις ανάγκες του ελληνικού καπιταλισμού, αλλά όχι της εργατικής τάξης. Αντίθετα όσοι αγωνίζονται για την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος πρέπει να κάνουν σημαία τους την απαγκίστρωση από αυτή τη συμμαχία”. Η κοινή διακήρυξη “Διεθνής Αλληλεγγύη ενάντια στην απειλή του πολέμου” που κυκλοφόρησαν στα μέσα Δεκέμβρη του 2019 το DsiP από την Τουρκία, η Εργατική Δημοκρατία από την Κύπρο και το ΣΕΚ βρίσκεται στο πρώτο Παράρτημα του βιβλίου και δίνει την κατεύθυνση ότι “χτίζοντας τα κινήματα ενάντια στη λιτότητα και την εκμετάλλευση ταυτόχρονα με τα διεθνιστικά αιτήματά μας μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πανίσχυρη δύναμη για ένα καλύτερο μέλλον”. Αξίζει να το προσπαθήσουμε, και αυτό το βιβλίο είναι μια πολύτιμη βοήθεια για να το πετύχουμε.