"ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ - Από το διαρκή πόλεμο στη διαρκή επανάσταση"

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ - Από το διαρκή πόλεμο στη διαρκή επανάσταση
Νίκος Λούντος

Τιμή 8 ευρώ, 100 σελίδες
Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο

Bιβλιοκριτική: Λίλιαν Μπουρίτη
Σοσιαλισμός από τα Κάτω Νο141, Ιούλιο-Αύγουστο 2020

Κυκλοφόρησε νέα έκδοση από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, το βιβλίο του Νίκου Λούντου “Μέση Ανατολή. Από το διαρκή πόλεμο στη διαρκή επανάσταση”. Ένα πολύτιμο βιβλίο, μέσα σε μια περίοδο που η παγκόσμια κρίση επιταχύνεται λόγω του κορονοϊού κι οι εξεγέρσεις έχουν επιστρέψει ακόμα και μέσα στην καρδιά του κτήνους, τον αμερικάνικο καπιταλισμό μετά τη ρατσιστική δολοφονία του George Floyd από την αστυνομία, θυμίζοντας τον παγκόσμιο ξεσηκωμό του Μάη του ΄68. Η ίδια εικόνα και στη Μέση Ανατολή, που μετά τις εξεγέρσεις σε μια σειρά από χώρες το 2019, το αραβικό πεζοδρόμιο επιστρέφει ξανά εν μέσω πανδημίας. Στο Ιράκ κατεβαίνουν ξανά στους δρόμους χιλιάδες διαδηλωτές παρά την αλλαγή της κυβέρνησης ενάντια στις περικοπές μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Στο Λίβανο το κίνημα ξαναβγαίνει στο δρόμο μετά τη χρεοκοπία και την κατάρρευση των τραπεζών.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες το βιβλίο του Νίκου Λούντου είναι πολύτιμο καταρχάς γιατί απαντάει στα ερωτήματα για το τι πραγματικά συμβαίνει στη Μέση Ανατολή καταρρίπτοντας όλα τα ισλαμοφοβικά κλισέ που πλασάρονται σαν λεπτομερείς και βαθυστόχαστες αναλύσεις. Η πιο συνηθισμένη εξήγηση για τις συνεχείς συγκρούσεις στην περιοχή είναι τα θρησκευτικά μίση. Προσπαθούν να εξηγήσουν τους ανταγωνισμούς και τους πολέμους με το «προαιώνιο» μίσος που υποτίθεται ότι χωρίζει σιίτες και σουνίτες. Αντίθετα τα κείμενα αυτού του βιβλίου εντάσσουν τη Μέση Ανατολή στο πλαίσιο των ανταγωνισμών που συνεχώς οξύνονται στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Η μαρξιστική θεωρία του ιμπεριαλισμού που διατυπώθηκε από τον Λένιν και τον Μπουχάριν στις αρχές του 20ου αιώνα είναι ακόμα επίκαιρη κι αποτελεί το καλύτερο εργαλείο για αυτή την ανάλυση. Όπως γράφει ο Νίκος Λούντος: “Ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός δεν είναι μια αντιδραστική πολιτική επιλογή του ενός ή του άλλου πολιτικού ηγέτη. Είναι δεμένος με τις πιέσεις που βάζει το ίδιο το σύστημα που είναι πλέον πολύ μεγάλο για να αρκείται στην εσωτερική αγορά”.

Όταν το 2003 ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός εισέβαλε στο Ιράκ η κυρίαρχη αφήγηση ήταν ότι ξεκίναγε ο “νέος αμερικάνικος αιώνας” κι ότι οι ΗΠΑ θα διεσφάλιζαν την αδιαμφισβήτητη ηγεμονία τους. Ο λόγος της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ ήταν ο έλεγχος του πετρέλαιου, “Οχι άλλο αίμα για το πετρέλαιο” όπως πολύ σωστά φώναζε το αντιπολεμικό κίνημα, η νέα παγκόσμια υπερδύναμη που έκανε την εντυπωσιακή του εμφάνιση εκείνη την περίοδο. Ήταν ο έλεγχος της κάνουλας του πετρελαίου που θα επέτρεπε στην άρχουσα τάξη των ΗΠΑ να επιβάλλει τους όρους της και να αποτρέψει την ανάδυση στρατηγικού ανταγωνιστή. Όμως τελικά όπως γράφει ο Νίκος Λούντος “Τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων αποδείχτηκαν πολύ πιο διορατικά. Το 2003 έχει επιβεβαιωθεί πλέον όχι σαν επίλογος, αλλά ως εναρκτήριο λάκτισμα μιας περιόδου γενικευμένης αστάθειας και βίας στη Μέση Ανατολή”. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν έχει τις δυνατότητες για νέους μεγάλους πολέμους, δεν μπορεί ωστόσο να απεμπλακεί από αυτή τη στρατηγική περιοχή. Αυτή η διπλή πίεση είναι η αιτία για όλα τα επικίδυνα παιχνίδια αλλά και για τα συνεχή φιάσκα της πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή.

Η νέα όξυνση της μακρόσυρτης οικονομικής κρίσης του συστήματος πιέζει ταυτόχρονα και τους περιφερειακούς καπιταλισμούς που το προηγούμενο διάστημα προσπάθησαν να αναβαθμίσουν τις θέσεις τους πατώντας πάνω στο κενό που άφηνε η κρίση της αμερικάνικης ηγεμονίας. Ο “πετρελαϊκός πόλεμος” της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας ήταν το προεόρτιο της ύφεσης που επέσπευσε η πανδημία. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου σημαίνει ανατροπή των σχεδιασμών όλων των “παιχτών” που αιματοκύλησαν την Μέση Ανατολή. Ανάμεσά τους και της άρχουσας τάξης του ελληνικού καπιταλισμού που ανήκει “στα παλάτια της αντεπανάστασης” χρησιμοποιώντας τις λέξεις που υπάρχουν σε τίτλο του κειμένου αυτού του βιβλίου.

Η επιλογή της άρχουσας τάξης του ελληνικού καπιταλισμού είναι εδώ και χρόνια η “νέα Μεγάλη Ιδέα”, ο άξονας με το Ισραήλ και τη χούντα της Αιγύπτου για τον έλεγχο των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Όσο και να προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι αμυντική στρατηγική που έχει σκοπό τάχα να υπερασπίσει τα εθνικά δίκαια απέναντι στην “τουρκική επιθετικότητα”, η πραγματικότητα είναι ότι η ελληνική άρχουσα τάξη έχει τα χέρια της βαμμένα με αίμα, γιατί η συμμαχία με το μαντρόσκυλο των ΗΠΑ, το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ σημαίνει συμμετοχή όχι μόνο στην καταπίεση των Παλαιστινίων αλλά σε κάθε ιμπεριαλιστικό τυχοδιωκτισμό στη Μέση Ανατολή. Η τύχη του ελληνικού καπιταλισμού είναι δεμένη με τη συμμαχία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Όμως, σήμερα βρίσκεται με τους σχεδιασμούς της στον αέρα. Κανείς από τους συμμάχους τους, από τον Τραμπ που η διακυβέρνηση του τρίζει από την εξέγερση στις ΗΠΑ, ως το δικτάτορα Σίσι της Αιγύπτου και τον “πρίγκιπα-διάδοχο” της Σαουδικής Αραβίας δεν ξέρουν που βαδίζουν και τι τους ξημερώνει. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ανταγωνισμοί θα αποκλιμακώνονται, αντίθετα θα οξύνονται και θα γίνονται πιο σκληροί. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βαδίζει στα τυφλά σε αυτές τις συνθήκες τη στιγμή που οι φιλοδοξίες για τους υδρογονάνθρακες εξατμίζονται.

Το βιβλίο προσφέρει απαντήσεις και σε μια σειρά άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα με το κείμενο “Η αντίσταση στο σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ δεν είναι αντισημιτισμός” καταρρίπτει τα ψεύτικα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις της Δύσης για να συκοφαντήσουν την Αριστερά και τα κινήματα αλληλεγγύης στην Παλαιστινιακή αντίσταση.

Αυτό το βιβλίο είναι πολύτιμο και για έναν ακόμα λόγο, ίσως τον σημαντικότερο. Δεν βλέπει τη Μέση Ανατολή μόνο μέσα από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, αλλά αναδεικνύει με τον πιο έντονο τρόπο την αντίσταση των από κάτω, τα κινήματα και τις επαναστάσεις που την συγκλόνισαν και συνεχίζουν να την συγκλονίζουν. Στο βιβλίο υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια που περιγράφουν την “επιστροφή της Αραβικής άνοιξης” το 2019 σε μια σειρά από χώρες. Μας παρουσιάζει επίσης την ιστορία της Αριστεράς και των ιδεών που καθόρισαν τις επιλογές της τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά και την εμφάνιση μιας νέας Αριστεράς που γεννιέται αυτή την περίοδο σε όλη την περιοχή, από την Αλγερία και το Σουδάν, ως το Ιράκ, το Λίβανο, την Αίγυπτο. Παίρνοντας έμπνευση από αυτούς τους αγώνες η καλύτερη βοήθεια που έχουμε να τους δώσουμε είναι να δυναμώσουμε την αντίσταση απέναντι στη δικιά μας άρχουσα τάξη, ενάντια στο δικό της ιμπεριαλισμό. Σε αυτό θέλει να συμβάλλει αυτό το βιβλίο.

“Η Μέση Ανατολή έχει εκατομμύρια περισσότερους εργάτες και εργάτριες από ποτέ, έχει πλέον κάποια από τα πιο πολυπληθή αστικά κέντρα στον κόσμο, μια νεολαία δικτυωμένη με την παγκόσμια πραγματικότητα που ζει πάνω ή δίπλα στα μεγαλύτερα αποθέματα πλούτου του πλανήτη, αλλά συνθλίβεται από τον όγκο αυτού του πλούτου και από τις βόμβες. Εκατομμύρια κόσμος που έζησε μέσα στα τελευταία δέκα χρόνια τι σημαίνει η επανάσταση, είδε τον τρόμο στα μάτια των καθεστώτων, είδε τι φτάνει να κάνει το άγριο τέρας της αντεπανάστασης όταν φτάνεις στα μισά του δρόμου, έψαξε και συνεχίζει να ψάχνει να βρει απαντήσεις στρατηγικής, τακτικής και οργάνωσης για να συνεχίσει”. Τελειώνοντας με αυτή την περιγραφή του Νίκου Λούντου στο βιβλίο, αλλά και με την προτροπή να κοιτάξετε προσεκτικά το φωτογραφικό αφιέρωμα που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου με φωτογραφίες από το 2019-2020, την επιστροφή της αραβικής άνοιξης και που δείχνει τον πρωτοπόρο ρόλο των γυναικών στο αραβικό πεζοδρόμιο, είναι ένα βιβλίο που πραγματικά αξίζει να διαβαστεί από όλους τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες που παλεύουν ενάντια στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.

2020 "ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ - Από το διαρκή πόλεμο στη διαρκή επανάσταση"